Mülakat ve Süreci
Mülakat, aday ile işveren arasında geçen, adayın işe uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla tarafların birbirlerine sorular sorduğu yapılandırılmış veya yapılandırılmamış bir görüşmedir. Kısacası mülakat, belirli bir zaman diliminde gerçekleştirilen kişilerarası etkileşim ve değerlendirme süreci olarak ifade edilebilir. Mülakat kapsamında odaklanılan konuların bazıları adayın geçmişi, kişiliği, değerleri, bilgi birikimi, yetkinlikleri ve kariyer hedefleridir.
Mülakat, adayın şirket hakkında detaylı fikir edinmesine olanak sağlar. Bu kapsamda; şirketin çalışma anlayışı, çalışma ortamı, iş tanımındaki öncelikler, yönetim politikası ve insan kaynakları uygulamaları hakkında detaylı bilgi edinilir.
İş mülakatları birçok kişi için stresli süreçlerdir. Bu tür kritik süreçleri etkin bir şekilde yönetmek ve başarılı bir mülakat gerçekleştirmek için görüşme öncesinde hazırlık yapmak gerekir. Bu durum ise adayların, süreç hakkındaki bilgi ve beceri düzeyleri ile mülakat sonucunda başarılı olma potansiyellerinin yakından ilgili olduğu anlamına gelir. Aday, bu süreçte kendi özelliklerinin değerli olduğunu, sahip olduğu nitelikler ile başvurulan pozisyonun gerekleri arasında ilişki olduğunu ve kuruma/kuruluşa nasıl ve ne kadar fayda sağlayabileceği konusunu etkili bir şekilde ifade edebilmelidir. Temelde amaç, işverene uygun aday olduğunu göstermektir ve bunu yapmanın tek yolu ise hazırlık yapmak ve işvereni araştırmaktan geçmektedir.
Bir işverenin temel olarak görüşme sürecince yanıt aradığı birkaç soru vardır:
- Adayın işi yapmak üzere uygun olup olmadığı?
- Aday işi neden istemektedir, adayı işe neden almalılar?
- Aday kuruma uyum sağlayabilir mi?
İşverenlerin görüşme sırasında sorduğu tüm sorular, bu konular hakkında detaylı bilgi edinmek üzere tasarlanır. Bu nedenle, görüşmenin başarılı bir şekilde tamamlanması için işverenin bu konularda ikna edilmesi gerekir. En etkili yöntem; iş hakkında detaylı bilgiye sahip olarak akademik geçmiş, deneyimler, beceriler ve kariyer hedefleri arasında bağlantı kurularak kendini iyi bir şekilde ifade etmek olacaktır.
Mülakat için davet söz konusu ise, bu olumlu bir geri bildirim olarak değerlendirilebilir. Diğer bir ifadeyle, davet ön yazı ve özgeçmişin muhtemelen incelendiği anlamına gelir. Bu ise, adayın en azından asgari düzeyde nitelikli olunduğunun düşünüldüğünü gösterir. Dolayısıyla, görüşmede adayın nitelikleri detaylandırılacak, bilgi ve birikimi, değerleri ve organizasyona uyup uymayacağı konusu sorgulanacaktır. İyi bir izlenim bırakmak için izlenmesi gereken yollar şu şekilde özetlenebilir:
- Kendini tanımak ve yapabileceklerinin farkında olmak
- Profesyonel olmak
- Hazırlık (şirket hakkında bilgi edinmek ve pozisyona neden ve ne kadar uygun olduğunu düşünmek) ve pratik yapmak
- Uygun giyinmek ve bakımlı olmak
- Kendi gibi davranmak
- Arkadaşça ve saygılı davranmak
- Dürüst olmak
- Nazik ve iyi niyetli olmak
- Sorulara verilecek cevabı ezberlememek
İş görüşmelerinin çoğu şu aşamaları içerir (bu süreç ayrıca çalışma içinde kapsamlı olarak ele alınmaktadır):
- Giriş ve tanışma - Tahmini olarak birkaç dakika sürebilir.
****İlk izlenim önemlidir. Olumlu ve kalıcı bir etki bırakmak için adayın yaklaşık olarak 30 saniyesi bulunur.
- Görüşmeci adayı selamlayacak ve ilişki kuracaktır. Adayın da görüşmeci ile ilişki ve bağlantı kurması ve etkileşimlerinin akılda kalıcı olması gerekir. Bu süre zarfında görüşmeci, selamlama ve tanışma, el sıkışma, görünüş ve tavırlara dayanarak adayla ilgili çok önemli bilgiler edinir.
- Aday karşılaşma anında pozitif olmalı ve selamlaşmak için elini uzatmalıdır.
- Aday görüşmecinin adını dikkatlice dinlemeli, aday tam adını söylemeli ve çok hızlı konuşmamaya özen göstermelidir.
- Aday ile mülakatçı arasında görüşme odasına giderken dostça küçük bir konuşma gerçekleşebilir. Bu süreçte görüşmeci dikkatle dinlenmeli ve kısa yanıtlar verilmelidir.
- Aday mülakat odasında kendisine gösterilen yere oturmalı ve görüşmenin başlamasını beklemelidir.
- Aday özgeçmişin güncel bir kopyasını ve getirilmesi talep edilen diğer evrakları görüşmeciye sunmalıdır.
- Görüşmecinin adayı bilgilendirmesi - Birkaç dakika sürebilir. Görüşme sırasında ne olacağı ve adayın her birinin uygun bilgilere sahip olduğunun doğrulanması amacıyla bilgilendirme yapılabilir.
- Görüşmeyi yapan kişi, pozisyon veya kuruluş hakkında adaya bilgi verebilir.
- İdeal olarak, aday bu bilgilerin büyük bir bölümüne mülakata hazırlık yaparken ulaşmış ve öğrenmiş olmalıdır. Ancak görüşmecinin sağladığı daha güncel veya ayrıntılı bilgiler de olabilir. Bu nedenle görüşmeci dikkatle dinlenmeli ve gerekli gördüğü bilgileri kısaca not almalıdır.???
- Görüşmeci(ler)den adaya soruların sorulması - Mülakat süresinin büyük bir kısmında gerçekleşir.
- Tipik mülakat sorularına ve olası diğer sorulara karşı düşünmeye hazırlıklı olmak gerekir. Bu sürede amaç şunları belirlemektir:
- Adayın sahip olduğu nitelikler ile işin gerekleri arasında uyum var mı?
- Aday firmaya/işverene ve işe gerçekten ilgi duyuyor mu?
- İşverenle/kurumla aday arasında iyi bir uyum olabilir mi?
- Bu süreç, adayın hazırlığını ve kendini gösterebilmesi için bir fırsattır. Dolayısıyla aday kendini, alanı/sektörü ve işvereni tanıyarak ve ilgili pozisyonun detaylarını bilerek mülakata girmelidir.
- Mülakatta geçmişte nasıl davranıldığını öğrenmeye yönelik davranışsal sorular kullanılabilir. Bunun nedeni olarak ise geçmiş davranışın öğrenilmesinin gelecekteki davranışın öngörülmesinde yaygın bir teknik olarak kullanılması gösterilebilir. Dolayısıyla çoğu mülakatta davranışsal sorular ile karşılaşılması muhtemeldir! Hazırlıklı olmak gerekir…
- İşverenin, adaylar için neler yapabileceğine değil, işveren için adayların neler yapabileceğine odaklanmak gerekir.
- Sorulara cevap verirken kısa, ancak açıklayıcı olunmalı; görüşmeci adaydan bilgi almak için çok fazla zorlanmamalıdır. Görüşmeyi yapan kişi adaydan daha fazla konuşuyorsa, bu durum adayın beklenen cevapları vermediğini gösterebilir.
- Adayın, uygun kişi olduğunu gösterebilmesi için genel cevaplar vermek yerine, spesifik yanıtlar vermesi ve örneklerle desteklemesi faydalı olacaktır.
- Adaylara soru sormaları için fırsat verilir - Bir veya birkaç dakika sürebilir.
- Aday, sormak istediği tüm sorular zaten cevaplandıysa, bu durumu açıklayabilir ve görüşmeciye teşekkür edebilir.
- Sonuç ve kapanış - Bir veya birkaç dakika sürebilir.
- Görüşmeci, adaya işe alım sürecindeki sonraki adımların neler olduğunu (zaten açıklanmadıysa), adaydan beklenen başka herhangi bir şeyin olup olmadığını ve işverenin/kurumun adayla ne zaman ve nasıl iletişim kuracağını açıklayabilir.
- Aday ayrılmadan önce, görüşmeciye zaman ayırdığı ve fırsat verdiği için teşekkür etmeli ve selamlaşma için ayağa kalkmalıdır.
- Aday görüşme yerinden ayrılırken karşılaştığı diğer kişilere saygılı ve samimi davranmalıdır.
- Aday mülakat sonrası kendisinden talep edilen konuları yerine getirmeli ve teşekkürlerini yazılı olarak da ifade etmelidir (Mülakat sonrası takip süreci ile ilgili detaylı bilgi çalışma içerisinde incelenmiştir).
***** İş mülakatının, adaya kendi özellikleri ve niteliklerini işverene gösterebilmesi için bir fırsat olduğu söyleyebilir. Bu sunumun etkili bir şekilde yapılabilmesi için adayın istek ve arzuları değil, firmanın istek ve ihtiyaçları odak noktası olmalıdır. Ayrıca, aday bir işe alım yöneticisinin duymak istediğini düşündüğü şeylere değil, gerçek anlamda kendisini pozisyon için en uygun kişi yapan deneyim ve becerilerini paylaşmaya daha fazla odaklanmalıdır.
Kaynakça:
